سايت مهتدين

	تاریخ چاپ :	2024 Nov 24	www.mohtadeen.com
	لینک مشاهده :

عـنوان :

اعتقادات مشرکین عرب قبل از اسلام

قريشيان با وجود اينکه اولادهای پيامبران ابراهيم و اسماعيل (عليهما السلام) بودند، آنان خود را با ايمان مي⁯دانستند، به کعبه⁯ی شريفه احترام می⁯گذاشتند، حجاج را خدمت مي⁯نمودند، نماز مي⁯خواندند و در اطراف کعبه عبادت مي⁯نمودند، ولی آنان از طريقه و روش پيامبران دور شده، طريقه⁯های جديدی را اختراع نموده بودند، که در طريقه⁯های جديد امور جديدی را مانند اعتقادات، فرهنگ⁯ها، آداب و رسوم و عبادت⁯هايی را داخل نموده بودند که صد در صد مخالف توحيد و راه و روش پيامبران بود، بر همين اساس عصر آنان عصر جاهليت گفته شده است.

برای مسلمانان عصر امروز لازم است که خصوصيت های عصر جاهليت را بدانند تا به مرضی که آنان مبتلا بودند، مبتلا نشوند.

1) تصوير پرستی و مجسمه سازی شخصيت⁯ها: يکی از فرهنگ⁯هاي زشت مشرکين قريش و ساير مشرکين علاقمندی به تصاوير و مجسمه⁯های شخصيت⁯های بزرگوار بود.

قبل از ظهور نوح (عليه السلام) شيطان نخست برای پيروان پيامبران تلقين نمود که محبت و دوستی با شخصيت⁯ها تقاضا مي⁯کند که بعد از وفات شان برای ياد بود آنان تصاوير و مجسمه⁯های شانرا ساخته در منازل و اماکن عمومی نصب نمايند، وقتی آنان چنين نمودند، شيطان به آنها نگفت که اين مجسمه ها و تصاوير را پرستش کنيد، بلکه بعد از اينکه آنان وفات نمودند اولادهایشان را وسوسه نمود که پدران شما اين مجسمه⁯ها و تصاوير را برای اينکه اين شخصيت⁯ها مقربان بارگاه الهی⁯اند، و برایشان به بارگاه الهی شفاعت می⁯نمایند، گذاشته بودند، بنابراين اولاد های آنان اين بتها را به عبادت گرفتند، و به عوض عبادت خالق و بلند نمودن دست دعا به بارگاه الهی در مقابل اين مجسمه⁯ها عبادت و طاعت مي⁯نمودند. و با همين نيرنگ شيطان آنانرا از توحيد به شرک کشانيد.

مسيحي⁯هاي مشرک بعد از اينکه عقيده⁯ی توحيد عيسي (عليه السلام) را فراموش نمودند و شيطان⁯هاي انساني و جنـي آنان را به عبادت خود عيسي (علیه السلام) کشاندند، آنان مجسمه⁯هاي حضرت عيسي (علیه السلام) را داخل معبدهاي خود نمودند که تا امروز اين کار دوام دارد. حضرت ابراهيم (عليه السلام) که او را قرآن عظيم الشان بت شکن معرفي نموده است و ⁯قصه⁯ی آن مفصلا در قرآن ذکر گرديده است، مشرکين قريش مجسمه⁯ی وي و پسرش اسماعيل عليه السلام را در کعبه گذاشته بودند.

نصراني ها به ادعای اینکه محبت زياد به حضرت عيسى (عليه السلام) دارند، او را زیاد مدح و ستایش می⁯کنند، و درتوصيف و مدح وي افراط نموده بالآخره الفاظي را در مورد او استعمال كردند كه او را از مقام مخلوقيت بالاتر برده و صفات خدایی را برايش قائل شدند، اگرچه اين زياده روي در اصل يك نوع دسيسه⁯ی مهیا شده توشط يكي از دشمنان حضرت عيسي (علیه السلام) بنام شاول (پولس) يهودي بود، ولي بعدها بصورت عام ميان نصراني⁯ها پخش گرديد، و آنان، پيامبر الهي را، از صفات انساني بيرون آورده، برايش صفات الهی قائل شدند، و بر اساس اين محبت افراطي و مدح افراطي، خود را مشرك ساختند، زيرا توصيف زياد يك انسان كه از مرحله⁯ی انساني خارج گردد، و صفات الهی به وي داده شود، در حقيقت تجاوز است به ذات الله، كه اين تجاوز شرك ناميده مي⁯شود.

و همچنین مشرکین قریش لات، عزي و منات را پرستش می⁯کردند اینها در حقيقت اشخاصي نيکي بودند که بعد از مرگ آنها تعظيم مورد تعظیم قرار گرفتند مثلا؛ بت لات كه در شهر طائف([1]) و اطرافش پرستش مي⁯شد؛ لات در اصل مرد صالح و نيكوكار بود كه قبل از مردن به مردم كمك مي⁯کرد او مخصوصاً حجاج خانـه خــدا را كمك مي⁯کرد، و به آنها يك نوع از غذا كه آنرا (سويق)([2]) گويند هديه مى⁯داد. وقتي از دنيا رفت مردم به خوبي از او ياد نموده قبر او را زيارت مي⁯كردند، سپس گنبدي را بر او ساختند و به او توسل می⁯جستند، و قبر او را طواف می⁯نمودند، و براي رفع نيازها و مشكلات شان از او كمك مي⁯خواستند، و در مورد بتهاي ديگر بنام عزّي و منات نيز اينچنين بود. چنانكه الله ميفرمايد: {أَفَرَأَيْتُمُ اللاتَ وَالْعُزَّى (١٩) وَمَنَاةَ الثَّالِثَةَ الأخْرَى (٢٠) أَلَكُمُ الذَّكَرُ وَلَهُ الأنْثَى (٢١) تِلْكَ إِذًا قِسْمَةٌ ضِيزَى (٢٢) إِنْ هِيَ إِلا أَسْمَاءٌ سَمَّيْتُمُوهَا أَنْتُمْ وَآبَاؤُكُمْ مَا أَنْزَلَ اللَّهُ بِهَا مِنْ سُلْطَانٍ إِنْ يَتَّبِعُونَ إِلا الظَّنَّ وَمَا تَهْوَى الأنْفُسُ وَلَقَدْ جَاءَهُمْ مِنْ رَبِّهِمُ الْهُدَى (٢٣)} (النجم)

«به من خبر دهيد از لات و عزى و منات آن سومين ديگر آيا [به خيالتان] براى شما پسر است و براى او دختر، در اين صورت اين تقسيم نادرستى است اين [بتان] جز نام⁯هايى بيش نيستند كه شما و پدرانتان نامگذارى كرده⁯ايد [و] خدا بر [حقانيت] آنها هيچ دليلى نفرستاده است [آنان] جز گمان و آنچه را كه دلخواهشان است پيروى نمى⁯كنند با آنكه قطعا از جانب پروردگارشان هدايت برايشان آمده است.»

2) انکار صفات (رحمن و رحيم) خداوند و واسطه قرار دادن بین خود و خالق: مشکل اساسي مشرکين قريش اين بود که آنان شخصيت⁯ها را بين خود و خالق خود واسطه قرار مي⁯دادند، شيطان بر اساس وسوسه و نيرنگ خويش برای مشرکين قريش و ساير مشرکين اشخاص بسيار نيک و خوب مانند ملائکه⁯ها، پيامبران، اولياء الله و ساير اشخاص را چنان بزرگ جلوه داد که حتی مهربانی آنانرا نسبت مهربانی خالق برتر مي⁯دانستند.

مشرکين قريش مي⁯گفتند که ما مردمان سيه رو و شرمنده هستيم، اشتباهات زيادی کرده⁯ايم، نمي⁯توانيم مستقیما از خالق دعا کنيم، زيرا خالق دعای ما را نمي⁯پذيرد، ولی اين بت⁯ها - که سمبول⁯های شخصيت⁯های نيک و مقربان الهی⁯اند - مشکل ما را رفع مي⁯کنند، اينها نزد خالق برای ما شفاعت مي⁯کنند، مقصدشان اين بود که بر اساس گناهان و اشتباهاتی که کرده⁯اند، خداوند دعای شان را قبول نمي⁯کند، ولی اين شخصيت⁯ها نسبت به خالق مهربانتر هستند، با وجود اشتباهاتشان، نزد خالق شفاعتشان مي⁯کنند، در واقع با اين کار شان در حقيقت صفت (رحمن و رحيم) خالق را منکر می شدند.

3) فرهنگ نسبت اعمال شرک آميز به پيامبران و شخصيت⁯های اسلامی: مشکل مشرکين قريش اين بود که آنان فکر مي⁯کردند که اين کارهاي شرک آميز در حقيقت سنت و روش پيامبران است که ما آنرا انجام مي⁯دهيم، يعنی به اين عقيده بودند که اين بت پرستی آنان مربوط به پيامبران مي⁯شد، در حاليکه ابراهيم (عليه السلام) در جوانی بنام ابراهيم بت شکن معروف بود. ويا اينکه ذبح نمودن حيوانات را در مقابل بت⁯ها، ويا گرفتن نذر را بنام انسان و...

4) فرهنگ تعصب در شرکيات: هرگاه زندگی ابوجهل، ابولهب، اميه بن خلف و ساير مشرکین را مطالعه کنيم، آنان مي⁯گفتند که ما بي⁯دين نيستيم، زيرا فرهنگ تعصب آنانرا چنان تحت تاثير خود قرار داده بود، که خود شان برای خود دين مطابق مزاج خود و نياکان خود ساخته بودند، کساني⁯که خود را پيروان ابراهيم و اسماعيل مي⁯دانستند، برضد پيامبر برخواسته او را ساحر و دروغگو معرفی نمودند، او را از منزلش بيرون کردند، اصحابش را شهيد ساختند، و خودش را اذيت نمودند... شرک خطرناک است، زيرا انسان مشرک نمي⁯پذيرد که او مشرک است برعکس خود را از همه بهتر و با ايمانتر مي⁯داند، ولی عينک سياه تعصب چشمانش را چنان تحت تاثير خود درآورده است که به غير از خود همه را سياه مي⁯بيند، و حتی گفته⁯های پيامبر را نمي⁯خواهد قبول نمايد.

5) فرهنگ عبادت برای غير الله و واسطه جویی در عبادت⁯ها: در ميان مشرکين يکی از فرهنگ⁯های زشت اين بود که عبادات شان را چنانچه انبياء عليهم السلام بيان مي⁯داشتند که بايد فقط به الله جل جلاله شود، آنان اين عبادات را به مخلوقات انجام مي⁯دادند. قرآن عظيم در مورد فرهنگ عبادت به غير الله چنين بيان داشته است. {وَيَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ مَا لَا يَضُرُّهُمْ وَلَا يَنْفَعُهُمْ وَيَقُولُونَ هَؤُلَاءِ شُفَعَاؤُنَا عِنْدَ اللَّهِ} (یونس: 18) و به جاى الله چيزهايى را مى‏پرستند كه نه به آنان زيان مى‏رساند و نه به آنان سود مى‏دهد و مى‏گويند اينها نزد خدا شفاعتگران ما هستند.

مشرکين قريش مخلوقاتی را به⁯عنوان شخصيت⁯های مقرب الله دانسته به عوض عبادت مستقيم به الله، ميان خود و الله آن شخص را قرار مي⁯دادند و هنگاميکه بر ایشان اعتراض مي⁯شد که شما چرا عبادت ها را برای اين اشخاص انجام مي⁯دهيد آنان استدلال مي⁯نمودند که اين اشخاص نيک، دوستان خدا و شخصيت های بزرگوار هستند که ما را به بارگاه پروردگار نزديک ميسازند، الله (جل جلاله) در مورد ميفرمايد: {أَلَا لِلَّهِ الدِّينُ الْخَالِصُ وَالَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِيَاءَ مَا نَعْبُدُهُمْ إِلَّا لِيُقَرِّبُونَا إِلَى اللَّهِ زُلْفَى إِنَّ اللَّهَ يَحْكُمُ بَيْنَهُمْ فِي مَا هُمْ فِيهِ يَخْتَلِفُونَ إِنَّ اللَّهَ لَا يَهْدِي مَنْ هُوَ كَاذِبٌ كَفَّار} (الزمر: 3)

«آگاه باشيد كه دين خالص براي الله است، آنانيكه بغير از الله ديگران را اولياء و دوستان گرفته⁯اند، [و ميگويند:] ما آنانرا عبادت نميكنيم مگر براي اينكه آنان ما را به الله نزديك سازد، الله در مورد اين اختلاف شان حكم خواهد نمود، و الله در حقيقت‏ آن كسى را كه دروغ‏ پرداز ناسپاس است هدايت نمى ‏كند.»

اين آيت شريف عملكرد قريشيان را بسيار بد دانسته و به ايشان گفت كه شما مي⁯گوييد كه ما الله (جل جلاله) را عبادت مي⁯كنيم ولي اين بت⁯ها را براي نزديكي به الله واسطه و وسيله قرار مي⁯دهيد، اين عملكرد شما يك دروغ و كفر مي⁯باشد، زيرا اين كار شما مخالف عقيده⁯ی توحيد و خدا پرستي است، زيرا الله ذاتی مهربان است، و به واسطه نمودن بتها نیازی ندارد.

وهنگامي⁯که قريشيان اينگونه استدلال نمودند، که ما اين کار را براي تقرب جستن به بارگاه الله (جل جلاله) انجام می⁯دهیم، الله (جل جلاله) اين نظر آنان را رد نموده به مسلمانان فهماند که اين انديشه⁯ی مردمان جاهل و بت پرست است، زيرا اگر کسي بنده⁯ی راستين من باشد من به آنان نزديک هستم، بنابراين ضرورت ندارند که براي نزديک شدن و تقرب به من به اشخاص ديگري رجوع نمايند. چنانچه خداوند جل جلاله می فرماید: {وَإِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلْيَسْتَجِيبُواْ لِي وَلْيُؤْمِنُواْ بِي لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ} (البقرة: 186)

«و هرگاه بندگان من از تو در باره من بپرسند [بگو] من نزديكم و دعاى دعاكننده را به هنگامى كه مرا بخواند اجابت مى‏كنم پس [آنان] بايد به فرمان من گردن نهند و به من ايمان آورند باشد كه راه يابند.»

پرستش قبر ها: در زمان حضرت محمد (صلی الله علیه وآله وسلم ) مشرکين حبشه عادت داشتند که قبرهای شخصيت⁯های بزرگ خود را تعظيم نموده، در مقابل قبرها سجده مي⁯نمودند، قبر ها را سجده گاه قرار مي⁯دادند.

بي بي عَائِشَةَ (رضي الله عنها) مي⁯فرمايد كه أُمَّ حَبِيبَةَ و أُمَّ سَلَمَةَ در مورد كليسايي كه آنرا در حبشه ديده بودند، در مورد آن كليسا و تصاويري كه در كليسا بود به پيامبر (صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَآله و سَلَّمَ)تعریف کردند ، حضرت نبي كريم (صلى الله عليه وآله وسلم) به ایشان گفت: آنان كساني اند كه هرگاه شخص نيك و صالح در بين شان وفات نمود بر قبرش سجده گاهي مي⁯ساختند و درآن تصاويري را رسم مي كردند، اين مردم بدترين مخلوقات الله (جل جلاله) در روز قيامت خواهند بود.[3]

در حديث شريف ديگر ی بی بی عايشه رضی الله عنها از نبی کريم صلی الله عليه وسلم روايت نموده که آنحضرت در مرضی که وفات نمود فرمود: (الله يهود و نصاری را لعنت نمود، چون قبر های پيامبران شانرا مساجد (سجده گاه) ساختند.([4])

پيامبر صلی الله عليه وسلم برای اينکه امت خود را درس بدهد تا قبرش را بتی نسازند که به آن سجده کنند، و او را سجده گاه قرار ندهند، به پروردگار دعا نموده گفت: (اللهم لا تجعل قبرى وثنا لعن الله قوما اتخذوا قبور أنبيائهم مساجد)([5]) پروردگارا قبرم را بتى نسازی (که آنرا عبادت کنند)، لعنت فرستاد خداوند جل جلاله بر قومی که قبرهای پيامبران خويش را مساجد (سجده گاه) قرار دادند.

و در حديث شريف ديگری صراحتاً امت خويش نهی نمود، فرمود: (لا تجعلن قبري وثنا لعن الله قوما اتخذوا قبور أنبيائهم مساجد) قبر مرا بت نسازيد، لعنت خدا بر قومی باد که قبر های پيامبران شانرا سجده گاه ساختند.

بر اساس اين منع صريح پيامبر اکرم (صلی الله عليه وآله و سلم) ما مسلمانان که امت آن حضرت هستيم با وجود احترام بی نهايت و زيادی که به نبی اکرم (صلی الله علیه وسلم) داريم، او را از مادر، پدر، اولاد، اقارب و تمامی دوستان خود بیش⁯تر دوست داريم، ولی اين محبت ما به شکل افراطی نيست که قبر پيامبر را سجده گاه قرار دهيم، زيرا محبت ما مطابق ارشادات پيامبر اکرم (صلی الله عليه وسلم) است نه مطابق رواج های يهودی⁯ها و نصرانی⁯ها که قبرهای پيامبران و شخصيت⁯های بزرگوار خود را سجده گاه قرار دادند.

قربانی به غير الله: قربانی نمودن حيوان به بارگاه الهی يکی از عباداتی است که از زمان آدم عليه السلام وجود داشته است، ولی مشرکين با گذشت زمان اين قربانی⁯ها را با کشتن حيوانات و پرنده گان در مقابل مخلوقات انجام مي⁯دادند.خداوند جل جلاله در این مورد می⁯فرماید: (يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَيْسِرُ وَالأَنْصابُ وَالأَزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ) (المائدة: 90)

«اى كسانى كه ايمان آورده‏ايد شراب و قمار و انصاب و تيرهاى قرعه پليد اند [و] از عمل شيطان اند پس از آنها دورى گزينيد، باشد كه رستگار شويد.»

امام بخاری (أنصاب) را چنين معرفی نموده است (جمع نصب وهو كل ما نصب وعظم من دون الله عز و جل و قيل: هي حجارة كانت حول الكعبة يذبحون عليها للأصنام) انصاب جمع نصب مي باشد، و نصب هرچيزيکه به غير از الله تعظيم گردد نصب ناميده مي شود. و بعضی ها مي گويند که نصب سنگی بود که در اطراف کعبه گذاشته بودند و مشرکان بر آن برای بتها قربانی مي⁯نمودند.

6) فرهنگ پيروی از جادوگران: يکی از فرهنگ⁯های عصر جاهليت رجوع به فال⁯بين⁯ها، کاهنان، ساحران و دیگر فريب کاران بود، ابی هريره (رضی الله عنه) مي⁯فرمايد که رسول گرامی اسلام (صلی الله عليه وسلم) فرمود: «هرگاه کسی گره بزند و در آن دم نمايد جادو نموده است و هرکسي⁯که جادو نمايد به الله شرک آورده است، و هرگاه کسی چيزی را آويزان نمايد به آن موکول ميگردد.» ([6])

در زمان جاهليت جادو يکی از عادات و معتقدات آنانرا تشکيل مي⁯داد، جادو گران با ارتباطی که با جن⁯ها و شيطان⁯ها داشتند، مردم را سحر مي⁯نمودند.

در زمان جاهليت کاهنانی وجود داشتند که ادعای علم غيب مي⁯نمودند، مثلا از اتفاقات آينده که وقوع مي⁯پيوندد خبر مي⁯دادند. آنها در بعضی حالات بنام صحت دادن مريضان آنانرا به ذبح نمودن حيوان بنام اشخاص دعوت مي⁯نمودند.

7) فرهنگ پناه بردن به غير الله: مشرکين به اشکال مختلف به مخلوقات پناه مي⁯بردند مثلا: بعضی از آنان به جن⁯ها پناه مي⁯بردند. چنانچه خداوند جل جلاله می فرماید: {وَأَنَّهُ كَانَ رِجَالٌ مِّنَ الإِنسِ يَعُوذُونَ بِرِجَالٍ مِّنَ الْجِنِّ فَزَادُوهُمْ رَهَقًا} (الجن: 8) «و مردانى از آدميان به مردانى از جن پناه مى‏بردند و بر سركشى آنها مى‏افزودند.» چنانچه آنها به مجسمه⁯ها، قبرهای شخصيت⁯های نيک، درختان، مهره⁯ها، چوب⁯ها، سنگ⁯ها، تار و غيره پناه مي⁯بردند که در درس⁯های گذشته خوانده شد.

8) فرهنگ بيرون نمودن پيامبران ازچهار چوب بشريت: الله (جل جلاله) براي پيامبر(صلي الله عليه وسلم) فهماند كه تمامي پيامبران بشر بودند، و براي هدايت بشريت رهنمايي⁯هاي الهي را از طريق وحي براي شان بيان می⁯داشتند و ادعای ایشان نیز جز این چیزی دیگری نبود چنانچه خداوند جل جلاله می⁯فرماید: {قَالَتْ لَهُمْ رُسُلُهُمْ إِنْ نَحْنُ إِلَّا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ وَلَكِنَّ اللَّهَ يَمُنُّ عَلَى مَنْ يَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَمَا كَانَ لَنَا أَنْ نَأْتِيَكُمْ بِسُلْطَانٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ وَعَلَى اللَّهِ فَلْيَتَوَكَّلْ الْمُؤْمِنُونَ} (ابراهيم:11)

«پيامبرانشان به آنان گفتند ما جز بشرى مثل شما نيستيم ولى خدا بر هر يك از بندگانش كه بخواهد منت مى‏ نهد و در توان ما نیست كه جز به اذن خدا براى شما حجتى بياوريم و مؤمنان بايد تنها بر خدا توكل كنند.»

در اين آيت شريف براي مؤمنان حقيقت شخصيت تمامي پيامبران را بيان داشت كه ايشان همه پيروان خويش را در مورد شخصيت خويش مطلع نموده به آنان مي⁯گفتند كه ما بشر هستيم، مثل شما انسان هستيم، بنده⁯هاي الله هستيم، و توانايي و قدرت ما به همان اندازه است كه الله (جل جلاله) به ما اجازه داده است.

الله (جل جلاله) به پيامبر ما حضرت محمد(صلی الله علیه و آله وسلم) نيز امر نمود كه به صحابه كرام (رضي الله عنهم) و ساير پيروان خويش بفهمان كه تو يك انسان، مخلوق، و بشر هستي چنانچه فرموده است: {قُلْ إِنَّمَا أَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحَى إِلَيَّ أَنَّمَا إِلَهُكُمْ إِلَهٌ وَاحِدٌ فَمَنْ كَانَ يَرْجُوا لِقَاءَ رَبِّهِ فَلْيَعْمَلْ عَمَلًا صَالِحًا وَلَا يُشْرِكْ بِعِبَادَةِ رَبِّهِ أَحَدًا} (الکهف: 110)

«بگو(ای پیامبر) من هم مثل شما بشرى هستم و[لى] به من وحى مى‏شود كه خداى شما خدايى يگانه است پس هر كس به لقاى پروردگار خود اميد دارد بايد به كار شايسته بپردازد و هيچ كس را در پرستش پروردگارش شريك نسازد.»

اصحاب پيامبر(صلي الله عليه وآله و سلم) نيز با درك اين مفاهيم عالي خداشناسي، و پيامبرشناسي، موقف ايماني خويش را درك كردند، و روايات زيادي از صحابه كرام در اين مورد بيان شده است. ولی يهوديان حضرت عزير و نصرانیان حضرت مسيح را پسران خدا خواندند.

9) فرهنگ رجوع به مخلوقات در حالات سخت و مشکلات و بلند نمودن دست دعا به غير از بارگاه الهی: مشرکين قريش عادت داشتند که دست دعا به بارگاه مخلوقات بلند مي⁯نمودند، هرگاه کسی از مخلوقی کمک بطلبد که مشکل او را رفع نمايد، يا او را فرزندی دهد، يا برايش منفعتى را جلب نمايد، يا سرش را به بارگاه آن شخص گذارد تا برايش آنچه را بخواهد بدهد، اين کار وی از ديدگاه قرآن زشت و ناروا است، اين مهم نيست که اين شخص انسان خوب و يا خراب باشد، انسان و يا نبات و يا هم چيزی جامد باشد، چنانچه قرآن عظيم الشان برای مشرکين قريش چنين خطاب نمود: {إِنَّ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِن دُونِ اللّهِ عِبَادٌ أَمْثَالُكُمْ فَادْعُوهُمْ فَلْيَسْتَجِيبُواْ لَكُمْ إِن كُنتُمْ صَادِقِينَ} (الاعراف: 194).

کساني را که بجز خدا فرياد مي⁯داريد و مي⁯پرستيد، بندگاني همچون خود شما هستند [و كاري از آنها ساخته نيست و نمي⁯توانند فرياد رس شما باشند] آنان را به فرياد خوانيد و [از ايشان استمداد جوييد] اگر راست مي⁯گوييد [كه كاري از ايشان ساخته است و نياز شما را بر آورده می كنند].

درس هاى که از اين آيت شريف گرفته مي⁯شود:

الف: در اين آيه⁯ی شريف به مشرکين خطاب نمود که مشکل اساسی شما اينست که کسانی را که مي⁯خواهيد و به نزد آنان برای رفع مشکل تان مي⁯رويد و يا هم از آنان منفعتی مي⁯خواهيد آنان مثل شما بنده⁯ی خدا هستند (عِبَادٌ أَمْثَالُكُمْ). بنابراين هر کسی که از يک بنده چيزی را بخواهد که آن چيز از خدا خواسته مي⁯شود، مرتکب گناه شده است.

ب: مشکل مشرکين، نصرانی⁯ها، عرب⁯ها وغيره همين بود که قلب شان به (من دون الله) بغير از الله، به اشخاص ديگری وابسته بود، دست دعا به غير از الله به کسانی ديگری بلند مي⁯نمودند و از آنان مي⁯خواستند، اکنون قاعده⁯ی قرآنی همين است که انسان نبايد بغير از الله جل جلاله به کسی ديگری دست عاجزی، بيچارگی، مشکل کشايی، جلب منفعت را بلند کند و از او چيزی بخواهد، زیرا به شرک مبتلا می شود.

ج: در آيت قرآن گفته شده که (من دون الله) بغير از خدا. اگر ادعا شود که (من دون الله) بعضی از اشخاص چون پیامبران و دوستان خداوند را در بر نمی⁯گیرد، این یک ادعای کاملاً جاهلانه خواهد بود.

زيرا (من دون الله) شامل تمامی اشخاص، حيوانات، نباتات، مايعات، جامدات و غیره مي⁯شود. و در این آیه⁯ی شریفه و آیات دیگر استثنايی برای پيامبر، دوستان خدا، اشخاص صالح و نيک، و غيره نيامده است، که آنان در اين حکم شامل نشوند. بنابراين در اين حکم عيسوی⁯ها که دست دعا به بارگاه حضرت عيسی (عليه السلام) بلند مي⁯کنند نيز شامل⁯اند. بعضی از طایفه⁯های يهود که حضرت عزيز عليه السلام را مشکل گشای خود مي⁯دانستند نيز شامل اند.

د: پروردگار به مشرکين خطاب نمود که اين اشخاص را که شما دست دعا به بارگاه شان بلند مي⁯کنيد اولا مثل شما بندگان خدا هستند، و هرگاه بازهم به اين عمل تان مطابق نظريات خودتان ادامه می⁯دهید پس از آنان بخواهيد و آنان هم اجابت کنند اگر واقعا صادق و راستگو هستيد. در حاليکه آنان نمي⁯توانند حتی سخن عادی شما را جواب بگويند چطور مي⁯توانند برای شما رفع مشکل نمايند و منفعتی را برای شما جلب نمايد، بنابراين معلوم مي⁯شود که شما دروغگو هستيد و عقيده⁯ی شما عقيده⁯ی باطل و نادرستی است.

در آيه⁯ی ديگری نتايج چنين اعمال را خداوند جل جلاله بيان مي⁯کند می⁯فرماید: {إِن تَدْعُوهُمْ لاَ يَسْمَعُوا دُعَاءكُمْ وَلَوْ سَمِعُوا مَا اسْتَجَابُوا لَكُمْ وَيَوْمَ الْقِيَامَةِ يَكْفُرُونَ بِشِرْكِكُمْ وَلاَ يُنَبِّئُكَ مِثْلُ خَبِيرٍ} (فاطر:14)

«اگر آنها را بخوانيد دعاى شما را نمى‏شنوند و اگر [فرضا] بشنوند اجابتتان نمى‏كنند و روز قيامت‏شرك شما را انكار مى ‏كنند و [هيچ كس] چون [خداى] آگاه تو را خبردار نمى‏كند.»

درسهايي⁯که از اين آيه⁯ی شريفه گرفته مي⁯شود:

الف: پروردگار خطاب به مشرکين عصر پيامبر فرمود: آنهایی را که شما مخاطب قرار داده برای شان دست دعا بلند مي⁯کنيد، آنان دعای شما را نمی توانند بشنوند. زيرا اگر آنان مي⁯توانستند که برای کسی نفعی برسانند، اين نفع را برای خود مي⁯رساندند، و خود را از مرگ نجات مي⁯دادند. درس خوبی برای ماست که ما مسلمانان قرآن شناس بدانيم که عملکرد مشرکين جاهلانه بود و نبايد دست دعای خود را به غير از بارگاه الهی به ديگری بلند کنيم و يا هم زبان کمک خواهی را به غير از پروردگار برای کسی ديگری باز کنيم.

ب: پروردگار برای مشرکين عصر پيامبر خطاب نمود که هرگاه شما فکر کنيد که نخير آنان سخنان ما را مي⁯شنوند، و به اين عقيده⁯ی باطل اصرار کنيد، بالفرض اگر آنان چنانچه شما ادعا مي⁯کنيد دعای شما را بشنوند، اجابت نمي⁯توانند، زيرا آنان توانايی اجابت دعا ها را ندارند. اين هم برای ما درس است که به جز الله جل جلاله دعای ما را کسی و یا چیزی شنيده و اجابت نمي⁯تواند پس با دانستن اين آيت قرآن هيچ مجبوريت نداريم که به غير از پروردگار به کسی ديگری که خودش مخلوق و بنده است رجوع نماييم.

ج: در این آیه⁯ی شريفه به مشرکان عصر نبوت گفته شد که هرگاه بازهم به اين عمل تان اصرار کنيد، در روز قيامت همين اشخاصی را که شما دوستان تان فکر مي⁯کنيد و به عوض اينکه دست دعا به بارگاه الهی بلند کنيد به بارگاه آنان رفته مشکلات تان⁯را به آنان مي⁯گوييد، همين اشخاص شرک تان⁯را رد مي⁯کنند. شما را ملامت مي⁯کنند. بنابراين برای ما مومنان قرآن شناس لازم است که بعنوان امت رسول کريم (صلی الله عليه وآله وسلم) اين آيه را اساس عقيده⁯ی خود قرار داده هيچگاه کاری نکنيم که مخالف قرآن باشد. زيرا ما مومنان معتقد هستيم که تمامی پيامبران و دوستان خدا مردم را به رابطه داشتن مستقيم با پروردگار دعوت مي⁯نمودند.