شماره مقاله :

) فلسفه ی فرصت ها : ماه مبارک رمضان ماه فرصت هاست ، درحقيقت شانس خوبی است برای همه ، فرصت نزول رحمت ها  ، فرصت نجات از شرشيطان ، فرصت توبه و بازگشت به بارگاه الهی ، فرصت دوری از گناه ، فرصت خدمت به ديگران ، فرصت ازدياد اعمال ، فرصت شب قدر ، فرصت باز بودن دروازه های جنت ، فرصت بسته بودن دروازه های دوزخ ، فرصت بسته شدن شيطان های جنی ، فرصت بالا رفتن حساب نفل ها به اندازه ی فرض ها ، فرصت بالا رفتن حساب فرض ها به هفتاد چند.

2) فلسفه ی ثواب رمضان: ثواب روزه مثل ساير عبادات از 10 إلى 70 مرتبه نبوده بلكه اندازه ثواب آنرا  الله براي خود گذاشته است كه من اين ثواب را براي بندگان خويش مي دهم امام قرطبي در اين مورد مي گويد: فضيلت ماه مبارك رمضان بسيار زياد و ثواب بسيار بزرك دارد، در فضيلت اين ماه مبارك كافي است كه  الله اين ماه را به خود واكذار نموده است، جنانجه در حديث شريف بيامبر ( صلى الله عليه وسلم ) فرموده است: (يقول اللّه تبارك وتعالى كل عمل ابن آدم له إلا الصوم فإنه لي وأنا أجزي به) پروردكار  ميكويد، تمامي اعمال فرزندان آدم براي خود شان است، مگر روزه، كه خاص براي من است، ومن آنرا پاداش ميدهم.  زيرا روزه ی رمضان دو ويژه گي خاصي دارد:

الف : روزه انسانرا از لذت هاي نفسانی وشهواني مانع شده، كه ساير عبادات نمي تواند جنين مانعي را ايجاد نمايد.

ب : روزه رازي است بين بنده و پروردگارش، كه اين اسرار را بجز  الله   كسي ديكري نمي داند، بنابراين روزه مخصوص الله تعالی شد. و ساير عبادت هاي در ظاهر وآشكار مي باشد كه امكان ريا و مردم فريبي دارد ولي در روزه هيج نوع ريا رخ نمي دهد.

3) فلسفه ی تحکيم ارتباطات سه گانه : ايمان حقيقی سه گونه ارتباط را تامين مي کند ( ارتباط انسان با خودش ، خالقش وجامعه اش ) ماه مبارک رمضان اين سه نوع ارتباط را نسبت به قبل محکمتر و قويترمي سازد ،  انسان روزه دار نخست در ارتباط با اعضای بدن خودش سعی می ورزد که همه را مثبت استعمال نمايد ، سپس ارتباط خود را با خالقش مستحکم مي کند و هيچگاهی کاری را که مخالف اوامر الهی باشد انجام نمي دهد ودر مرحله ی سوم روابطش را با جامعه ی خويش بصورت انسانی واخلاقی تامين مي کند.

4) فلسفه ی کورس انسان سازي : دانشمندان تمامي رشته ها براي زير دستان خود کورس هاي عملي را سالانه ترتيب مي نمايند که متخصصين اين رشته با استفاده از اين کورس ها براي تقويت مسلک خويش درآن اشتراک مي ورزند و اين تقويت مسلک در بقيه اوقات سال براي آنان زمينه رشد بيشتر وخدمات عالي را امکان پذير مي سازد، ماه مبارک رمضان يک کورس عملي براي انسان سازي است زيرا انسان مومن در اين ماه تمامي اعضاي بدن خويش را مطابق احکام الهي آماده ساخته وحتی درحالاتيکه تنها ميباشد وتمامي امکانات استفاده از خوردني ها ، نوشيدني ها وشهوت ها برايش مساعد باشد بازهم با بياد داشتن خالق خود از اين اشتباهات خود را محافظه مي کند ، درهنگام جنگ و اشتباه ديگران فورا برای جانب مقابل که او را دشنام داده است مي گويد که من روزه دار مي باشم ، در اين ماه مسلمان حقيقي حتی از خوردن خوردني ها ونوشيدني هاي حلال وپاک پرهيز مي کند، او بعد از رمضان بدين فکرمي باشد که من در اين ماه ازحلال ها خود را محافظه نموده و درساير ماهها سعي وتلاش ميورزد تا ازحرام ها خود را محافظه کند.

5) فلسفه ی روزه ی کامل : يکي از شرايط روزه ی ماه مبارک رمضان، داشتن روزه ی تمامي اعضاي بدن انسان مي باشد زيرا رسول الله(صلي الله عليه وسلم) مي فرمايد: هرگاه کسيکه سخنان بد وعمل به بدي ها را ترک نکند،  الله (جل جلاله) هيچ نيازي به ترک خوراک ونوشيدني هايش ندارد.

انسان مسلمان کوشش مي کند که درماه مبارک رمضان با تمامي اعضاي بدن خويش  الله    (جل جلاله) را عبادت کند.

الف : گوش روزه دار: بر اساس ارشادات الهي وسنت نبوي (صلي الله عليه وسلم) انسان روزه دار  گوش خود را روزه دار ميسازد وازشنيدن تمامي اموريکه در آن رضايت  الله  (جل جلاله) نبوده اجتناب ميورزد، گوش خود را به شنيدن تلاوت قرآن، احکام الهي، نصيحت ها، وساير امورمثبت مشغول ميسازد.

زبان روزه دارد: مسلمان با زبان خود روزه ميگيرد، زبان خود را از گفتن سخنان ناجايز مانند غيبت، سخن چيني، مزاح هاي بيجا، زياد سخن گفتن، ريشخند بر ديگران حفظ ميکند، تا زبانش به دوري از بديها عادت نموده وبه برکت روزۀ ماه مبارک رمضان درساير ماهها نيز زبان خود را به عبادت  الله (جل جلاله) عادت دهد.

شخص روزه دار نه تنها خودش با کسي جنگ و تجاوز و بي ادبي نميکند، بلکه حتی درحالاتيکه شخص ديگري برايش اذيتي برساند ويا دشنامش دهد نيز صبر ميکند. حضرت رسول الله(صلي الله عليه وسلم) ميفرمايد که هرگاه کسي با روزه دار جنگ کند ويا او را دشنام دهد  او برايش ميگويد که من روزه دار هستم.

ب : چشمان روزه دار: انسان روزه دار سعي وتلاش ميورزد، تا چشمان خود را ازديدن محارم حفظ نموده وهرلحظه چشمان خود را به ديدن قرآن ومطالعه کتب  و نشستن با صالحان ودانشمندانيکه او را به نيکي ها تشويق ميکند عادت ميدهد.

 جـ : قلب روزه دار: قلب انسان زماني روزه دار ميباشد که فکر وانديشه اش را بسوي نيکي ها داشته باشد، او هيچگاهي براي بدي ها فکر نميکند، بلکه کوشش ميکند که با داشتن روزه، انديشه خود را به مثبت گرايي توجيه نمايد. ازاشتباهات قبلي ديگران که در حق وي نموده اند  گذشت نموده و خود را آماده دوستي  و محبت با ديگران سازد.

د : نفس روزه دار:  انسان روزه دار کوشش ميکند که نفس خود را تربيه نموده، او را از نفس اماره بالسوء به نفس لوامه واز آن به بعد به نفس مطمينه که قبلا تشريح نموديم مبدل سازد.

دست روزه دار: هرگاه کسي دستانش را به نيکي ها عادت داده و براي دسترسي به فقراء مصروف سازد و براي رفع مشکلات انسانهاي مظلوم سعي و کوشش ورزد .

6) فلسفۀ بستن شيطانها ودروازه هاي دوزخ: در ماه مبارک رمضان شيطانها با زنجيز ها بسته ميشوند واين يک نوع رحمت الهي است که شيطان هاي جني را که انسان را هر لحظه به گناهان و نا فرماني از احکام الهي وسوسه ميکنند و نميگذارند که انسان بسوي نيکي ها سير وحرکت نمايد، به برکت ماه مبارک رمضان اين شيطانان بسته شده و براي انسان مومن فرصت است که خود را درمقابل شيطان تقويه نموده و با قدم گذاشتن به نيکي ها، درماههاي ديگري چنان مقاومت داشته باشد که حتی شيطانهاي جني نتوانند او را وسوسه نمايند. و به اين صورت نفس مطمئنه اش هرلحظهء ارتباط قوي با  الله (جل جلاله) داشته و هرکه با  الله    (جل جلاله) ارتباط داشته باشد شيطان ازوي فرار ميکند.

بعضی از مردم تمامی ملامتی های زنده گی شانرا بر شيطان مياندازند وميگويند اين شيطان است که مانع من از رفتن به راه نيک ميگردد ، ولی حالا اين بهانه هم از بين ميرود و شيطان نميتواند او را وسوسه کند .

درينجا سوال مطرح ميگردد که درصورتيکه شيطان ها بسته باشند، پس چرا تعدادي از مردم درماه مبارک رمضان گناه ميکنند ؟

درپاسخ اين سوال نخست موضوع مهمي را بايد ياد آوري نمود و آن اينکه هرگاه شخصي در زنده گي خويش گناهي ميکند، داغ سياهي درقلب وي ظهورميکند، که معنويت قلبش را لکه دار ميسازد، ولي هرگاه اين شخص دو باره توبه نموده و بسوي نيکي ها ميشتابد، اين لکهء سياه از قلبش پاک ميشود، زيرا  الله (جل جلاله) ميفرمايد (ان الحسنات يذهبن السيئات) نيکي ها گناه ها را محو ميسازد، به اين شکل ميتوان گفت که هرنيکي اعمال بد را نابود (Delete)  نموده و قلب انسان را دو باره پاک و صاف ميسازد، ولي کسانيکه هميشه گناه ميکنند و به نافرماني  الله (جل جلاله) هميشه مشغول اند و هيچگاهي فکر توبه و بازگشت به نيکي ها را نميکنند، اين لکه هاي سياه بازيادت هرگناه بيشتر شده  وبالآخره تمامي قلب انسان سياه ميگردد و زماني کسي به چنين مرض معنوي قلبی مبتلا شد،  شيطان قلبش را در تسخير خود آورده او را به يک شيطان انسانی مبدل ميکند او را چنان تحت تاثير خويش قرار ميدهد که هرنيکي درنظرش بدي و هر بدي درنظرش نيکي جلوه ميکند و زماني شيطان بر قلب انسان حاکميت حاصل نمود، او را پيرو خود ساخته برايش يک وظيفهء شيطاني ميدهد، اين شخص خودش اکنون شيطان شده است و زماني حديث قبلي را ميخوانيم که شيطان هاي جني بسته ميشوند، پس نبايد فراموش کرد که انسانهاييکه خود شان با انجام اعمال زشت خود را به شيطان ولی درلباس انسان مبدل نمودهاند ونفس آنان ( نفس اماره بالسوء) گشته است، با وجود اينکه شيطان هاي جني بسته باشد، اين نفس شيطاني وي هروقتي او را به بدي ميکشاند و حتی در ماه مبارک رمضان.

بر اساس رحمت الهی برای اين مردم نيز فرصت است که دو باره رجوع کنند وقبل ازينکه با عزرائيل ملاقات نموده دروازه های توبه ومغفرت بر روی شان باز گردد فورا به سوی نيکی ها رفته واز فرصت ماه مبارک رمضان که ماه نزول رحمت ها برای همه است استفاده کند زيرا در رمضان بابهای رحمت ، مغفرت وخلاصی از آتش دوزخ برای همه باز است وراه توبه نيز برويش چنان باز است که در هرلحظهء رمضان ميتواند توبه کندوخود را درصف نيکان شامل کند.

7) فلسفۀ باز شدن دروازه های آسمان : امام مسلم از ابی هريره رضی الله عنه روايت ميکند که رسول الله صلی الله عليه وسلم فرمود : وقتی رمضان بيايد دو........ روى مسلم عن أبي هريرة أن رسول اللّه صلى اللّه عليه وسلم قال: (إذا جاء رمضان فتحت أبواب الرحمة وغلقت أبواب النار وصفدت الشياطين). وفي صحيح البستي عنه قال قال رسول اللّه صلى اللّه عليه وسلم: (إذا كان رمضان فتحت له أبواب الرحمة وغلقت أبواب جهنم وسلسلت الشياطين)

8) فلسفۀ بوی دهان روزه دار : بوي دهان روزه دار، به نزد  الله   از مشك بهتر تراست، اكرجه  الله انسانرا به نظافت وباكي امر نموده و پيامبرصلی الله عليه وسلم براي باكي دهان مسواك نمودن وشستن دهان را سنت قرارداده است، تا دهان كسي مكروبي نشده وبوي ندهد و همچنان پيامبر (صلى الله عليه وسلم) كساني را كه سير وپياز خام خورده باشند، از رفتن به مسجد منع نموده است، تا بوي دهان آنان سبب اذيت نماز كزاران نكردد، ولي دهان انسان روزه دار، در جريان روزه، شايد بويي دهد، كه اين بوي ولو كه خوشايند هم نباشد، به نزد  الله  بي نهايت باارزش بوده و نسبت به مشك برتر است، زيرا علت اين بوي، بي توجهي درنظافت نه، بلكه روزه داشتن مطابق حكم الهي است . (بخاري 1761)

9) فلسفۀ عمرهء رمضان : بخاطر قدسيت ماه مبارک رمضان فضايل عمره در اين ماه نيز بيشتر ميگردد و در روايت است که عمرهء رمضان مساوی با حج فرضی ميباشد .

10) فلسفۀ شبهای قدر : شايد برای يک مسلمان اين سوال پيدا شود که امت های پيامبران قبلی عمر زيادی داشتند ، وشايد عبادت آنان نسبت به عبادت ما بيشتر باشد ، مثلا عمر پيروان نوح عليه السلام بيش از هزار سال بود ، ولی من که عمرم شايد از شصت وهفتاد تجاوز نکند ، هرقدر عبادت کنم به اندازهء آنان رسيده نميتوانم ، الله جلاله بر اساس رحمتش عبادت يک شب را به اندازهء هزار ماه عبادت بيان داشته است.  ( ليلة القدر خير من ألف شهر ) شب قدر بهتر از عبادت 1000 ماه ميباشد .

هرگاه 1000 را تقسيم 12 ماه کنيم مساوی ميشود به 83 سال وهرگاه شخصی در شصت سال عمر خود شبهای قدر را عبادت نمايد ، و 60 را ضرب 83 کنيم ، مساوی ميشود به 4980 سال که چهار چند عمر امت نوح عليه السلام ميشود .

11) فلسفۀ ريان :  ريان از کلمه ري به معناي (سيراب شدن) است که هرگاه شخصي بخاطر رضايـت پروردگار خويش روزه ميگيرد واحساس تشنگي ميکند،  الله جل جلاله برايش درجنت دروازهء را تخصيص داده که بنام ريان ميباشد، يعني دروازهء سيرابي. اين دروازه مخصوص روزه داراني ميباشد که با وجود شدت تشنگي بخاطر کسب رضايت  الله   خود را ازنوشيدن حفظ نمودند. ووقتي مينوشند که نداي الله اکبر به گوشش شان رسد . حضرت سهل (رضي الله عنه) ميفرمايد که رسول الله(صلي الله عليه وسلم) فرمود: «إِنَّ فِي الْجَنَّةِ بَابًا يُقَالُ لَهُ الرَّيَّانُ يَدْخُلُ مِنْهُ الصَّائِمُونَ يَوْمَ الْقِيَامَةِ لَا يَدْخُلُ مِنْهُ أَحَدٌ غَيْرُهُمْ يُقَالُ أَيْنَ الصَّائِمُونَ فَيَقُومُونَ لَا يَدْخُلُ مِنْهُ أَحَدٌ غَيْرُهُمْ فَإِذَا دَخَلُوا أُغْلِقَ فَلَمْ يَدْخُلْ مِنْهُ أَحَدٌ». درجنت دروازهء است که ريان نام دارد وازآن در روز قيامت روزه داران داخل جنت ميشوند وهيچکسی بدون آنها داخل نميشوند ، گفته ميشود روزه داران کجا هستند؟ هيچيکی بغير آنان داخل نميشود وهنگاميکه داخل جنت شدند آن دروزاه بسته ميشود وهيچکسی بدون آنان داخل نميشود . (بخاری)

12) فلسفۀ شکر نزول قرآن :  فعلا درتمامي دنيا هرقانوني را که هرمکتب سياسي تطبيق نموده، نتوانست که مردم را متحد سازد، بلکه دامنه جنگ ووحشت روز بروز زياد شده ميرود، ولي قرآن عظيم الشان با احکام الهي خويش توانست که بسياري از ملت هاي تاريک و وحشي را بسوي مدنيت رسانيد. گوستاولوبون اعتراف ميکند که قانون الهي توانست که جزاير عرب را که درحالت بسياروحشت قرار داشت، متحد ساخت.

انسانهاييکه دختران خود را زنده به گورميکردند، بعد ازنزول قرآن، به محبت وافتخار به دختر داشتن آغاز نمودند.

ماه رمضان ماه نزول قرآن، ماه نزول رحمت بر انسانيت است،  روزه ماه مبارک رمضان درحقيقت شکري است بخاطر نزول اين رحمت الهي بر بشريت.

13) فلسفۀ شدن وقبول شدن روزه  : بسياري مردم سوال ميکنند که آيا روزه فلان شخص که نماز نميخواند، روزه اش ميشود، درينجا لازم است که فرق بين شدن وقبول شدن را بدانيم، روزه انسان بي نماز ميشود، ولي سوال مهم اينجاست که آيا روزه اش مورد قبول  الله (جل جلاله) قرار ميگيرد، روزه براي اينست که انسان را به تقوا سوق دهد، وزماني روزه قبول ميشود که آثار تقوا در وجود يک شخص ديده شود و انسان بي نماز هيچگاهي با تقوا نميباشد.

بنابراين با وجود اينکه فرض وي ادا شده و روزه اش ميشود، ولي مورد قبول الله (جل جلاله) قرار نميگيرد، زيرا  الله (جل جلاله) روزه نيکو کاران را ميپذيرد و کسيکه با  الله (جل جلاله) قطع سخن نموده و سخن نميگويد، نيکو کار نيست زيرا نماز سخن گفتن با پروردگاراست و ترک نماز ترک ارتباط با  الله (جل جلاله) است.

14) فلسفۀ درک حقيقت رمضان  : هرگاه ميخواهيم در ماه مبارك رمضان روزه گيريم، دوسؤال مهمي است كه لازم است درمورد آنها ازخود سوال کنيم. سؤال اول در نخستين روزهاي رمضان به جواب ضرورت دارد، و سؤال دومي را در آخرين روزهاي رمضان و ياهم بعد ازختم رمضان.

سوال اول : روزۀ يك مسلمان به چه شرايطي قبول بارگا ه الهي قرار ميگيرد ؟

سوال دوم : آيا روزه ام بعد از اداي اين همه مشقات مقبول بارگاه الهي شده است ؟

در پاسخ سؤال اول ميتوان گفت:  قبول هر عمل در دين مقدس اسلام سه شرط اساسي دارد كه اين دو شرط اساسي بايد در روزه رمضان نيز موجود باشد.  

شرط اول: موجوديت اخلاص در عمل: هرگاه هر عمل انسان خاص براي رضايت  الله (جل جلاله) نباشد، بلكه در اداي آن انسانها مصلحت ها، خواهشات نفساني وغيره دخالت داشته باشند، عمل انسان مورد قبول بارگاه الهي قرار نميگيرد.

شرط دوم : مطابقت اين عمل نيك با سنت پيامبر(صلى الله عليه وسلم): هرگاه مسلمان عملي نيكي را انجام دهد، ولي در عملكرد آن مطابق فكر وانديشه خود كاري كند و گفته هاي پيامبر ( صلى الله عليه وسلم ) را در عملش مراعات نكند، آن عمل نيك او مورد قبول بارگاه الهي قرار نميگيرد.

شرط سوم : استفاده ازغذاي هاي حلال براي افطار وسحر.