شماره مقاله :

دیدن خداوند عزوجل  برای اهل بهشت حقی است که‌ بدون احاطه به خدا و علم به کیفیت آن صورت می‌گیرد،  خداوند عزوجل راجع به‌ این حقیقت می‌فرماید:

«وُجُوهٌ يَوْمَئِذٍ نَاضِرَةٌ (22) إِلَى رَبِّهَا نَاظِرَةٌ» القيامة: ٢٢ - ٢٣

(در آن روز چهره‌هائي شاداب و شادانند. ‏‏ به پروردگار خود مي‌نگرند). ‏

امام طحاوی در کتابش چنین می‌فرماید: احادیث روایت شده از رسول اکرم صلی الله علیه وسلم  و اصحاب بزرگوار رضی الله عنهم دال بر این هستند که خداوند عزوجل  در روز قیامت دیده می‌شود و ضمناً روایات صحیح و مسانید و سنن به حد تواتر رسیده‌اند.([1])

همچنین گفته: رؤیت خداوند از اصحاب و تابعین و امامانی که در دین به امامت رسیده‌اند به ثبوت رسیده است و حتی همه‌ی گروه‌های منسوب به اهل سنت و جماعت این را پذیرفته‌اند.([2])

اما جهمیه و معتزله و پیروان آن‌ها از خوارج و شیعه با این اصل مخالفت کرده‌اند([3]) ولی قول این‌ها باطل است و کتاب و سنت و اجماع سلف صالح آن‌را رد می‌کنند.([4])

حال دیدگاه شیعه را در این مورد از منابع و مصادر خودشان ذکر می‌کنیم:

شیعه به حکم تقلید از معتزله قایل به نفی رؤیت هستند،  و روایات فراوانی از آن‌ها روایت شده که این دیدگاه شوم را تأیید می‌کنند،  ابن بابویه در کتاب «التوحید» پاره‌ای از آن‌ها را ذکر کرده و صاحب «بحار الانوار» همه‌ي آن‌ها را در بحارش نقل کرده است كه رؤیت را رد می‌کنند مثلا چنین افترا می‌بندند که‌ً از ابی عبدالله جعفر صادق پرسیده شود: آیا در روز میعاد خداوند دیده می‌شود؟

گفت: نه،  خداوند خیلی بزرگ‌تر از آن است که دیده شود... چون چشم‌ها تنها رنگ را می‌بینند،  در حالی که خداوند رنگ ندارد،  بلکه خودش آفریننده رنگ‌ها است.([5])

متوجه می‌شویم دلیلی که شیعه به آن استدلال می‌کنند در حقیقت منکر وجود خداوند است،  چون چیزی که مطلقاً کیفیت ندارد موجود نیست،  بدین علت بعضی از سلف صالح هنگام سؤال کردن از استواء گفته‌اند: استواء معلوم است ولی کیفیت آن مجهول.([6])

ابن تیمیه می‌فرماید: این جواب به صورت مرفوع از ام سلمه روایت شده است،  اما اسنادش قابل اعتماد نیست.([7])

و همچنین این جواب از ربیعه استاد امام مالک ثابت شده است.([8])

در این روایات تنها علم بشر نفی می‌شود نه عین رؤیت خداوند،  همچنین صاحب کافی حدیثی از ابی عبدالله روایت کرده که می‌فرماید:... لازم است که کیفیتی برای خدا ثابت گردد که هیچ کس دیگر مستحق آن نباشد و کسی دیگر در آن شریک نباشد و کسی به آن احاطه ندارد و کسی آن‌را نمی‌داند.([9])

شیخ و اخوند آن‌ها جعفر نجفی می‌گوید: اگر بعضی از صفات مانند رؤیت به خدا نسبت داده شود موجب ارتداد می‌شود.([10])

حتی حر عاملی نفی خدا را یکی از اصول شیعه می‌داند،  و تحت عنوان «ان الله لا تراه عین و لا یدرکه بصر فی الدنیا و لا فی الآخرة » بابی را گشوده‌ است.([11])

نفی کردن خداوند توسط مؤمنین در قیامت خروج از مقتضی شریعت است،  و حتی خروج از مذهب اهل بیت است،  ضمنا ً بعضی از روایات به این خروج اعتراف کرده‌اند،  ابن بابویه قمی از ابی بصیر از ابی عبدالله روایت کرده که گفته: به ابی عبدالله گفتم: به من خبر بده آیا مؤمنین می‌توانند در قیامت خداوند را ببینند؟

گفت: بله.([12])

سایت مهتدین

Mohtadeen.Com

------------------------------------

([1])ـ شرح الطحاویه/علی بن ابی العز،  ص151.

([2])ـ شرح الطحاویه/ابی العز،  ص146.

([3])ـ شرح الطحاویه،  ص146.

([4])ـ الرد علی الزنادقه و الحهمیه/امام احمد،  ص85،  رد الإمام الدارمى عثمان بن سعید على المریسى العنید،  ص413،  شرح أصول اعتقاد أهل السنة للالكائى،  3/454،  التصدیق بالظر إلى الله فى الآخرة للآجرى،  ضوء السارى إلى معرفة رؤیة البارى لأبى شامة و التبصرة للشیرازى،  ص229،  شرح الطحاوىة،  ص146،  مختصر الصواعق المرسلة،  ص179.

([5])ـ بحار الانوار،  ج4،  ص31.

([6])ـ اثری به همین معنی از ام سلمه روایت شده،  اللالکائی از ام سلمه روایت کرده است،  شرح اصول اعتقاد اهل السنة،  ج3،  ص297،  ابن حجر/فتح الباری،  ج13،  ص406.

([7])ـ مجموع فتاوای،  ج5،  ص365.

([8])ـ مجموع فتاوای،  ج5،  ص365،  شرح اصول اعتقاد اهل سنت/اللالکائی،  ج3،  ص398،  الاسماء الحسنی/بیهقی،  ص408و409،  شرح السنة/بغوی،  ج1،  ص171،  الدر المنثور/سیوطی،  ج3،  ص91.

([9])ـ اصول کافی،  ج1،  ص85.

([10])ـ کشف الغطا،  ص12.

([11])ـ الفصول المهمة فی اصول الائمة،  ص12.

([12])ـ التوحید/ابن بابویه،  ص117،  بحار الانوار،  ج4،  ص44،  رجال الکشی،  ص450،  شماره 848.